Mijn bezoek aan [Bismarck]. 3e druk. Deventer, W. Hulscher GJzn., [1896]

Bij deze derde druk maakte Vitringa geen geheim meer van zijn auteurschap van het geruchtmakende boek, waarin hij het leger, de politiek en vooral de “zwarten”, zoals hij de katholieke geestelijkheid noemt, belachelijk maakt. Een gesprek met de Pruisische staatsman Bismarck (1815 – 1898) stelt de Goudse ouderling en pijpenfabrikant Jochem van Ondere in de gelegenheid zijn kritiek op allerlei vaderlandse misstanden te spuien. De Deventer hoogleraar, letterkundige en journalist Vitringa (Harderwijk 1827 – Den Haag 1894) heeft – met name onder het pseudoniem Jan Holland – zeker dertig kleinere en grotere werken geschreven, bijna altijd met een satirisch karakter, soms humoristisch, soms vol bijtend sarcasme, waarbij hij zijn pijlen richt op onderwijs, opvoeding, politiek en geloof. ‘Mijn bezoek aan Bismarck’ (in plaats van de naam staat diens portret op de titelpagina) verscheen in 1876. Voor deze derde druk van 1896 vroeg uitgever Hulscher, op de hoogte van Vitringa’s bekering tot het rooms-katholicisme in 1884, of hij bezwaar had tegen een nieuwe uitgave. Het antwoord luidde: “Wat ik geschreven heb, heb ik geschreven. Handel dus met uw eigendom naar goedvinden”. (Zie voor Jan Holland: deel 2, L1921-L1925)